Naar de top van de Monte San Primo

Het eerste zekere historische bewijs vn het  heiligdom van de Madonna del Ghisallo dateert uit juli 1623, toen de inwoners van Magreglio toestemming kregen om de Heilige Mis te vieren in de kapel gewijd aan de Heilige Maagd Maria. In 1660, stelde de priester Bonanome een legaat op voor de missen van het heiligdom, en in 1681 werd de kerk verrijkt met een portiek met drie bogen.  Vanaf 1706 werd het kleine heiligdom, door de regelmatige religieuze diensten en de betoverende locatie, een herkenningspunt en een steeds populairder bedevaartsoord.  

Van 1944 tot 1985 was Don Ermelindo Viganò pastoor van het heiligdom,  Hij wou het Heiligdom verheffen tot “Heiligdom van de Italiaanse wielersport” en Onze-Lieve-Vrouw uitroepen tot “Patrones van de fietsers”. Dit idee werd geboren tijdens de Giro di Lombardia in 1947, toen de Ghisallo destijds de meest veeleisende uitdaging voor wielrenners vormde. De priester zag de wielrenners een kruisteken maken voor de Onze-Lieve-Vrouwekapel en besloot de Madonna, die in het heiligdom werd vereerd, de beschermster van de fietsers te maken.  Don Ermelindo betrok tal van kampioenen zoals Coppi, Bartali en Baldini.  Hij organiseerde races en verkreeg de passage van de Giro d’Italia en de Giro di Lombardia op de Ghisallo. 

In 1947 organiseerde de vereniging “Pro Magreglio” een sportevenement dat eindigde met een religieuze ceremonie in het heiligdom van de Madonna del Ghisallo. De aalmoezenier van de bergbeklimmers, Don Carlo Gnocchi, wijde de Maagd in namens de aanwezige sporters, waaronder enkele kampioenen.  Deze gebeurtenis zet een reeks gebeurtenissen in gang. In september 1947 schreef Don Ermelindo een brief aan kardinaal Schuster, waarin hij vroeg om de Madonna del Ghisallo uit te roepen tot beschermvrouwe van de Italiaanse wielersport. Het verzoek werd positief ontvangen en gesteund door de paus.  In juni 1948 ontmoette een delegatie de paus en verkreeg zijn officiële toestemming. 

In het midden van het kerkje staat een fakkel, met daarrond vier historische voorstellingen van het Italiaanse wielrennen. De fakkel werd gemaakt door de beeldhouwer Carmelo Cappello en op 13 oktober 1948 door paus Pius XII ingezegend.  De fakkel werd door een peloton van fietsters, waaronder Gino Bartali, Fausto Coppi, Adolfo Leoni, Vito Ortelli, Mario Ghella en Guido Messina, vanuit de Duomo van Milaan naar de het heiligdom gebracht. Deze fakkel, die constant brandt voor de Madonna, symboliseert de toewijding van fietsers en herdenkt de gevallenen.

In 1949 riep Pius XII Onze-Lieve-Vrouw van Ghisallo door middel van een brief uit tot “patrones van de fietsers”. Het document erkent de fakkel die hij het jaar ervoor aanstak als een symbool van Mariatoewijding in de harten van fietsers. Op verzoek van de Unie van Italiaanse Wielrenners, en met toestemming van kardinaal Schuster van Milaan, werd de Madonna del Ghisallo verheven tot de belangrijkste patrones van de Italiaanse wielrenners en vervolgens van het internationale wielrennen met dezelfde titel.

In het heiligdom vind je tal van fietsrelikwieën, zoals de fietsen van Coppi, Bartali, Magni, Eddy Merckx, Gianni Motta, Felice Gimondi, Francesco Moser, Maurizio Fondriest en Fausto Casartelli, . Ook de fiets van de Bersaglieri uit de Eerste Wereldoorlog, die van Alfonsina Strada, de eerste vrouw in de Giro d’Italia in 1924, en van Evelina Bianchetti, die omkwam bij een auto-ongeluk zijn er te vinden.  Ook de wielertruitjes van kampioenen als Binda, Bartali, Coppi, Gimondi, Moser en vele anderen kan je er bewonderen.